Kolejny wykład w ramach XVI edycji otwartych wykładów z historii sztuki 2024/2025 był zatytułowany „Ornitonarracje, czyli współczesne książki o ptakach”. Wygłosił go prof. Aleksander Wójtowicz – literaturoznawca, edytor, pracownik Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej i kierownik Muzeum Józefa Czechowicza.
Spotkanie dotyczyło nowego nurtu naukowego, zwanego ornitonarracjami, który stanowi połączenie literaturoznawstwa oraz orniotologlii. Punktem wyjścia było jednak wspomnienie o początkach dialogu o ochronie gatunków, a więc m.in.: o tytułach „Łownictwo polskie” czy „Ptaki krajowe”. Nie mogło zabraknąć wspomnienia o Simonie Kossak i jej działalności. Pojawiło się także kilka słów o atlasach, przewodnikach, kluczach do oznaczania ptaków czy literaturze popularnonaukowej na przestrzeni lat.
Ornitologia kulturowa, o której była mowa, pochodzi z obecnych czasów, kiedy to literatura o ptakach przeżywa rozkwit. W tekstach pojawia się przyroda z perspektywy subiektywnej, czyli historie danego człowieka o jego relacji z przyrodą. Opis naukowy omija się na rzecz opisu przeżyć i emocji. Można wyróżnić kilka przyczyn tego zjawiska. Przede wszystkim jest to związane z powrotem zainteresowania literaturą reportażową. Do tego promowane są aplikacje rozpoznające ptaka po jego śpiewie, nic więc dziwnego, że pojawia się pragnienie poszerzenia wiedzy. Mamy również modę na trening uważności, czyli skupienie na najmniejszych rzeczach. Coraz więcej osób, właśnie w obcowaniu z naturą, szuka ucieczki od świata pełnego bodźców, a w sieci nieustannie pojawiają się zdjęcia, filmy i pytania „jakiego ptaka sfotografowałem/nagrałem”. Spotkania z naturą nie dotyczą już jedynie przestrzeni wiejskich, ale coraz częściej także miejskich. W nawiązaniu do tego wątku pojawiły się wzmianki m.in.: o czapli białej, wróblach, gołębiach, gawronach i bocianach.
Wykład zakończyła ożywiona dyskusja – uczestnicy chętnie dzielili się swoimi doświadczeniami. Padło też podsumowanie, które oddaje nastrój spotkania:
„Jestem pewny, że większość uczestników po wyjściu z tego spotkania zacznie zwracać uwagę na śpiew ptaków”.
Zdjęcia: Beata Wijatkowska
Tekst: Katarzyna Łapacz
